ဆင်ရေယုန် နှင့်နောက်ဆက်တွဲ နာကျင်မှု

လူနာ: “ ဆရာ . မျက်နှာတစ်ခြမ်းဘာဖြစ်သွားလဲမသိဘူး။ မနေ့ညမအိပ်ခင်အချိန်အထိအကောင်းရယ်။ မိုးလင်းအိပ်ယာနိုးတော့ စပ်ဖျဉ်းဖျဉ်းဖြစ်နေတယ်ထင်လို့မှန်ကြည့်လိုက်တော့မှတွေ့တာ။ မျက်နှာတစ်ခြမ်း နီရဲနေတာ၊ အရည်ကြည်ဖုလေးတွေလည်းတန်းစီပြီးပေါက်နေတာ”

ဆရာ: “ အကောင်တစ်ကောင်ကောင် ကိုက်သွားတာများလား”

လူနာ: “မဟုတ်လောက်ဘူးဆရာ၊ ခြင်ထောင်နဲ့အိပ်တာ။ ပြီးတော့ ကလေးနဲ့အမျိုးသားလည်းအတူအိပ်တာ။ သူတို့ဘာမှမဖြစ်ကြဘူးလေ။”

လူနာကိုအနီးကပ်သေချာစမ်းသပ်စစ်ဆေးပြီးနောက်-

ဆရာ: “ ယားလား? …. နာလား ? ….. စပ်လား ?”

လူနာ: “ ဘယ်လိုပြောရမလဲမသိဘူးဆရာ။ နာသလိုလို စပ်သလိုလို နဲ့။ ယားတာတော့လုံးဝမယားဘူး သေချာတယ်”

ဆရာ: “အရေပြားရောဂါတော်တော်များများက ယားတာ။ အခုဟာကတော့ မယားဘူး၊ နာသလိုတောင်ရှိနေတယ်ဆိုတော့ ရေယုန်ဗျ။သေချာတယ်။ ဆင်ရေယုန် Herpes Zoster ပါဗျာ”

လူနာ: “ ဟယ်-ဘာလို့ဖြစ်တာလဲမသိဘူးနော်”

ဆရာ: “ ဒါက virus ကူးတာ။ Varicella zoster virus လို့ခေါ်တယ်။အရေပြားချင်းထိတွေ့ရာမှတဆင့် ဒါမှမဟုတ် virus ပိုး တိုက်ရိုက်အရေပြားထဲကို ရောက်သွားရာကတဆင့် ကူးတတ်တယ်ဗျ။ ရိုးရိုးရေယုန်ဆိုတာရှိသေးတယ်။ Herpes simplex ပေါ့။ သူကျတော့ Herpes simplex virus ကြောင့်ဖြစ်တာ။ ပါးစပ်တို့ နှုတ်ခမ်းတို့မှာ အရည်ကြည်ဖုသေးသေးလေးတွေပေါက်တတ်တယ်။ နာတော့မနာဘူး။ ယားသလိုလို စပ်သလိုလိုတော့ရှိတယ်”

လူနာ: “ အော်- အဲဒီလိုမျိုးလည်း ကျွန်မမှာ ဖြစ်ဘူးတယ်။ သူ့ဘာသာသူပျောက်သွားတယ်ထင်တာပဲ။ သနပ်ခါးလေးတို့ထားလိုက်တာ။ ဟီး ဟုတ်လားတော့မသိဘူး။ သွားတိုက်ဆေးလိမ်းရင်ပျောက်တယ်ဆိုလို့ လိမ်းကြည့်ဘူးတယ်။ ပျောက်တယ်ဆရာ”

ဆရာ: “ အင်း- ဒါပေမဲ့ တချို့လူတွေမှာပြန်ပြန်ဖြစ်တတ်တယ်။ သိပ်တော့ပြဿနာမရှိပေမဲ့ ကြာရင်တော့အရေပြားတင်မက အခြားသောအင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းတွေအထိပါ ပြန့်နှံ့တတ်တယ်။ ပျောက်တာကတော့ အရေပြားပေါ်ကအဖုတွေအနာတွေမရှိတော့ရင် ပျောက်တယ်ထင်ကြတာပေါ့။ ဟိုတုန်းကဆိုရင် တစ်ယောက်ယောက်က ရေမန်း မန်းပေးရင် ပျောက်တယ်တောင်ပြောကြတာပဲ။ antiviral သောက်ဆေးသေချာသောက်ပြီးမှ ပျောက်တာ ကတော့ပိုကောင်းတာ စိတ်ချရတာပေါ့”

လူနာ: “ အခု ကျွွန်ဖြစ်တဲ့ဆင်ရေယုန်ကျတော့ရောဆရာ”

ဆရာ: “ အင်း-ဆင်ရေယုန် (Herpes Zoster) ကတော့ နည်းနည်း ပိုရှုပ်တယ် ပိုလဲ ဆိုးတယ်ပြောရမလားပဲ။

ထူးခြားတဲ့လက္ခဏာတွေကတော့-

နာကျင်မှု့ (pain) ပဲ။ ခန္ဓာရဲ့တစ်ဖက်ဖက်မှာ (unilateral) ပဲဖြစ်တယ်။ အာရုံကြောတွေစီးဆင်းဖြန့်ခွဲမှု့အတိုင်း ဖြစ်တယ်။ အရေပြားပေါ်မှာ ဘာမှမဖြစ်သေးခင်တောင် နာကျင်မှုက အရင်ဆုံးလာတတ်တယ်။ တခါတလေ ရင်ဘတ်ကအောင့်တာလိုလို ဖြစ်တော့ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းတာလိုလို၊ ဗိုက်ထဲကထိုးအောင့် သလိုဖြစ်တတ်တာမို့ အစာအိမ်ပေါက်တာလိုလို၊လေနာလိုလို၊ အရိုးအဆစ်တွေပဲနာတာလိုလို မှားတတ်ကြတယ်။ အရေပြားကို သာမန်ထိတွေ့ကိုင်ရုံနဲ့တောင် နာကျင်တတ်ကြတယ်။

နာကျင်မှု့နဲ့အတူ ကိုယ်လက်ကိုက်ခဲသလို၊ ဖျားချင်သလို၊ တုပ်ကွေးလိုလိုတွေလဲဖြစ်တတ်တယ်။

နောက် ၂၄-၉၆ နာရီအတွင်း မှာအာရုံကြော သွားရာလမ်းအတိုင်း အနီဖုလေးတွေ၊ အရည်ကြည်ဖုလေးတွေ တန်းစီပေါ်လာတော့တာပါပဲ။ အရည်ကြည်ဖုလေးတွေကပေါက်ပြဲပြီးအနာဖေးဖတ်လေးတွေ(crust) ဖြစ်လာတယ်။များသောအားဖြင့်အရေပြားပေါ်ကအနာတွေက၂ ပတ်ကနေ ၄ ပတ်အတွင်းပျောက်ကင်းသွားတာပါပဲ။

အရေပြား ကနေတဆင့်သွေးထဲကိုရောက်သွားပြီး အရေပြားရဲ့တခြားနေရာတွေကိုလည်းပျံ့နှံ့တတ်တယ်။ ပါးစပ်၊ လိင်အင်္ဂါ၊ ပြန်ရည်အကြိတ်၊ မျက်စိ၊ နား အထိပြန့်နှံ့တတ်တယ်။ အရမ်းဆိုးလာရင်တော့ မျက်ကြည်လွှာယောင်ယမ်းတာ၊ မျက်ခွံတွဲပြီးပိတ်သွားတာ၊ ရေတိမ်စွဲတာ၊ ကိုယ်တစ်ပိုင်းအကြောသေတာတွေအထိဖြစ်တတ်တယ်။

လူနာ: “ ဟာ အရမ်းဆိုးလှချည်လားဆရာ။ကြောက်စရာကောင်းလိုက်တာ။ ကျွွန်ဆို ဘယ်လောက်အထိ ဖြစ်နိုင်လဲဆရာ”

ဆရာ: “ အခုလို သိသိချင်းဆရာဝန်နဲ့ပြသပြီးစနစ်တကျကုမယ်ဆို သိပ်စိတ်ပူစရာမရှိပါဘူး။ စောစောစီးစီး ရောဂါအဖြေ ( Diagnosis) ရထားပြီး antiviral drugs တွေသေချာပေးထားရင် အဲ့လောက်ဆိုးဝါးတဲ့အခြေအနေတွေဖြစ်မလာနိုင်ပါဘူး။ အခုခေတ်မှာ အရည်အသွေးကောင်းမွန်တဲ့ antiviral တွေ ဥပမာ Acyclovir, Valaciclovir, Famciclovir စတာတွေရှိနေပြီပဲ။ မစိုးရိမ်ပါနဲ့ဗျာ။ အရေးကြီးတာက စောစောပြ စောစောသိ၊ စောစောကုဖို့ပါ”

လူနာ: “ ဒါဆို စိတ်ချရပြီ လုံးဝပျောက်ပြီပေါ့နော် ဆရာ”

ဆရာ: “ အင်း …အရေပြားပေါ်ကအနာတွေလည်းပျောက်မယ်။ Virus တွေလည်း သေကုန်မယ် ဆိုတော့ ပျောက်ပြီလို့ပြောရမလိုပါပဲ။ အရေးကြီးဆုံး ကြာရှည်အခံစားရဆုံး နောက်ဆက်တွဲ ပြသာနာကတော့ နာကျင်မှု့ (pain) ပဲ။ ရေယုန်စဖြစ်ပြီဆိုကတည်းက နာလိုက်တဲ့နာကျင်မှု့ဟာ အရေပြားပေါ်ကအနာတွေပျောက်ကင်းသွားသည့်တိုင် နောက်ထပ် ၃ လ ၆ လ တခါတလေများ တစ်နှစ်တိုင်အောင် တစ်ဆစ်ဆစ်နဲ့ဒုက္ခပေးနေတော့တာပါပဲ။ ရေယုန်ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ပြသာနာအနေနဲ့ဖြစ်တဲ့ ဒီနာကျင်မှု့ကို ( post herpetic neuralgia) လို့ခေါ်တယ်။ အထူးသဖြင့် မျက်နှာမှာ ရေယုန်ပေါက်တဲ့သူတွေ၊ အသက်၆၀ အထက်လူတွေ၊ ခုခံအား ကိုယ်ခံအား ကျဆင်းနေတဲ့အခြေအနေမျိုးတွေမှာ ပိုဖြစ်တတ်တယ်”

လူနာ: “ ဟာ – ကြောက်လိုက်တာဆရာရယ်။ ကျမ မိတ်ဆွေတစ်ယောက် ဖြစ်တာ ကြုံဘူးတယ်။ အမြဲအော်နေရတယ်”

ဆရာ: “ ဟုတ်တယ်။ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးမျိုးစုံနဲ့မသက်သာလို့ နောက်ဆုံး ဆေးရုံတင်ပြီးတော့ အာရုံကြောထုံအောင် (nerve block) လုပ်ရတာတွေတောင်ရှိတယ်”

လူနာ: “ အဲဒါမှ ဒုက္ခ။ ကျွန်မက အစာအိမ်ရောဂါရှိတော့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတော်တော်များများ နဲ့လည်း မတည့်ဘူးဆရာ”

ဆရာ: “ အော်- အဲဒီအတွက်တော့စိတ်မပူနဲ့ဗျ။ ပြီးတော့ post herpetic neuralgia မှာသောက်တဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးဟာ တခြားပုံမှန်အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေနဲ့မတူဘူး။ အစာအိမ်မှာ အဓိကအလုပ်လုပ်တာမဟုတ်ပဲ အာရုံခံ စနစ်နဲ့ဦးနှောက်ကြားမှာရှိနေတဲ့ sensory impulse တွေကို ပဲ အဓိကထားသက်ရောက်စေတာမို့ အစာအိမ်နာကျင်မှု့နဲ့တော့မပတ်သက်ပါဘူး။ Pregabalin ( e.g- Lyrica) , gabapentin , tricyclic antidepressant စတာတွေသုံးလို့ရတယ်။ ဘယ်လိုသောက် ၊ဘယ်လောက်သောက် ၊ ဘယ်အချိန်အထိသောက်ဆိုတာတွေတော့ ဆရာဝန်က ချင့်ချိန်ပေးပါလိမ့်မယ်”

လူနာ: “ အဲဒီဆေးတွေ နဲ့ မတည့်တဲ့ အခြေအနေတွေရောရှိသေးလား ဆရာ”

ဆရာ: “ ဒါလဲ ဆရာဝန် က လူနာကို သေချာစစ်မေးပြီးမှ ဆုံးဖြတ်ပါလိမ့်မယ်။ ဆီးချို၊သွေးတိုး၊ နှလုံး ၊ အသည်း ရောဂါအခံရှိသူတွေ၊ သွေးအားနည်းရောဂါ၊ ခုခံအားကျဆင်းရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါသမားတွေအတွက်လည်း သတိထားပေးရတတ်ပါတယ်။ တခါတလေ အခြား narcotic analgesics တွေနဲ့ပေးရတာလည်းရှိပါတယ်”

လူနာ: “ ရေယုန်မဖြစ်အောင်ကာကွယ်လို့ရပါသလားဆရာ”

ဆရာ: “ VZV vaccination ထိုးလို့ရပါတယ်။ တစ်နှစ်တစ်ခါပေါ့။ ဆိုးရွားတဲ့အခြေအနေမရောက်အောင် ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်”

လူနာ: “ တခြားဘာတွေဆင်ခြင်လိုက်နာရဦးမလဲဆရာ”

ဆရာ: “ အိပ်ရေးဝဝအိပ် ၊ အစားကောင်းကောင်းစား၊ သန့်သန့်ရှင်းရှင်းနေ၊ စိတ်ဖိစီးမှု့တွေလျော့ချ ပေါ့”

လူနာ: “ရေချိုးလို့ရလားဆရာ”

ဆရာ: “ ချိုးချင်စိတ်ရှိဖို့ပဲလိုတယ်။ချိုးလို့ ရပါတယ်”

လူနာ: “ ဒါဆိုရင် ဆင်ရေယုန် Herpes Zoster ဖြစ်ပြီးရင် နောက်ဆက်တွဲ ပြသာနာတွေထဲမှာ post herpetic neuralgia နာကျင်မှုက အဆိုးဆုံးပေါ့နော်။ အခုဆရာ ကျွန်မကို အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ဆေးတခါတည်း ပေးမှာလား။ ပြီးမှသောက်ရမှာလားဆရာ”

ဆရာ: “ ဆင်ရေယုန် မှန်းသိပြီဆိုကတည်း antiviral ဆေးတွေနဲ့အတူ တခါတည်း သောက်လို့ရပါတယ်။ အခုကတည်းက တခါတည်းပေးထားမှာပါ။ မစိုးရိမ်ပါနဲ့။ အခု ဆေးတွေက အစွမ်းထက်ပါတယ်။

အရေပြားပေါ်မှာတော့ အမာရွတ် ( scar) ကျန်တာရှိတတ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ post herpetic neuralgia နာကျင်မှုထက်စာရင် ဘာဟုတ်သေးလဲ ပြောရမလိုပါပဲ။ ပျောက်သွားမှာပါ။နောက် ဆယ်ရက်လောက်ကြာရင်တော့ ဆရာ့ဆီ follow up တစ်ခေါက်ပြန်လာခဲ့ဦးပေါ့”

လူနာ: “ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ဆရာ ။ ကျွန်မ ဆက်ဆက်ပြန်လာပြပါ့မယ်”

2 years ago News

သွေးလွန်တုပ်ကွေး‌‌‌ကြောင့် အသက်မဆုံးရှုံးရလေအောင်

(ဖတ်ရန်ကြာချိန် – ၃ မိနစ်)

သွေးလွန်တုပ်ကွေး (Dengue Hemorrhagic Fever – DHF )ဆိုသည်မှာ နာမည်အတိုင်း

သွေးလွန် – သွေး‌ကြောများမှ သွေးယိုထွက်နိုင်ပြီး

တုပ်ကွေး – တုပ်‌ကွေးမိသည့်အတိုင်း ဖျားနာကိုက်ခဲစေနိုင်ပါတယ်။

ကျား၊မ အသက်အရွယ်မရွေး ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီး အသက် (၁၅) နှစ်အောက် ကလေးများတွင် ပိုမိုအဖြစ်များပါတယ်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးသည် Flavi Virus ကို သယ်ဆောင်လာတဲ့ Aedes ခြင်ကိုက်ခြင်းမှ ကူးစက်တတ်ပြီး ရောဂါအစပျိုးသည့်ကာလ (Incubation Period) သည် ၃ ရက်မှ ၁၄ ရက်အထိ ကြာမြင့်တတ်ကာ အများအားဖြင့် ၄ ရက်မှ ၇ရက် ကြာတတ်ပါတယ်။

ယခုလို မိုးရာသီ ခြင်ပေါက်ဖွားသည့် အချိန်ကာလတွင် ကလေးများတွင် ဖြစ်ပွားလေ့ရှိတတ်ပြီး အခန့်မသင့်ပါက အသက်အန္တရာယ်ဆုံရှုံးသည်အထိ ဖြစ်နိုင်သဖြင့် မပေါ့ဆသင့်သော ရောဂါဖြစ်ပါသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ကူးစက်ခံရပါက

(၁) ဖျားခြင်း

(၂) အဆစ်အမြစ်၊ ကြွက်သားများ ကိုက်ခဲ ခြင်း

(၃) ပျို့အန်ခြင်း

(၄) မျက်လုံးများကိုက်ခြင်း

(၅) ခန္တာကိုယ်ပေါ်တွင် အနီစက်များ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း – Hess’s Test (+)

သည့် ရောဂါလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိပါသည်။

သွေးလွန်တုပ်ကွေးသည် အထက်ပါ သာမန်လက္ခဏာများလောက်နှင့် ပျောက်ကင်း

သက်သာသွားလေ့ရှိတတ်သော်လည်း အောက်ပါ စိုးရိမ်ဖွယ်လက္ခဏာများ ပေါ်ပေါက်လာပါက ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းသို့ သွားရောက်ကုသမှုခံယူသင့်ပါသည်။

(၁) ဗိုက်နာခြင်း

(၂) ၂၄ နာရီအတွင်း (၃)ကြိမ်နှင့်အထက် အန်ခြင်း

(၃) နှာခေါင်းနှင့် သွားဖုံးတို့မှသွေးယိုထွက်ခြင်း

(၄) သွေးအန်ခြင်း/ သွေးဝမ်းသွားခြင်း

အထူးသတိပြုရန်မှာ Day 3 – 5 တွင် သွေးလန့်ခြင်း (Dengue Shock) မဖြစ်မီ အဖျားကျသွားတတ်သည်ကို နေပြန်ကောင်းသွားပြီဟု မှားယွင်းယူဆတတ်ကြပါသည်။ ရုတ်တရက် အဖျားကျပြီး လက်ဖျားခြေဖျားများ အေးစက်လာခြင်း၊ မှိန်းလာခြင်း ၊ဂဏာမငြိမ် ဂျီကျလာခြင်း တို့သည် သွေးပေါင်ချိန်တိုင်းမရဘဲ သတိလစ်သွားနိုင်သည့် Dengue Shock ၏ရှေ့‌ပြေးလက္ခဏာများဖြစ်သဖြင့် ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းသို့ အမြန်ဆုံးသွားရောက် ကုသမှုခံယူသင့်ပါသည်။

ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးသည် သွေးလွန်တုပ်‌ကွေးရောဂါကို ကာကွယ်မပေးပါ။

အဖျားကျစေရန် Paracetamol တိုက်နိုင်ပါတယ်။

အချို့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ (aspirin/NSAIDs) စသည်တို့သည် ခန္တာကိုယ်တွင်းသွေးထွက်မှုဖြစ်စေနိုင်သည့်အတွက် သွေးလွန်တုပ်‌ကွေးရောပါတွင် ရှောင်ကြဉ်ရပါမည်။

ကော်ဖီရောင်ရှိသော အစားအသောက်များသည်လည်း အန်ပါက သွေးအန်ခြင်းနှင့် ခွဲခြားရခက်နိုင်သဖြင့် ရှောင်ရပါမည်။

“Prevention is better than Cure” ကာကွယ်ခြင်းသည် ကုသခြင်းထက် ထိရောက်သည်ဟုဆိုသည့်အတိုင်း သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကို ဖြစ်ပွားသည့်အချိန်မှ ကုသခြင်းထက်၊ မဖြစ်ခင်က ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းသည် ကူးစက်ဖြစ်ပွားနှုန်းကို ကျဆင်းစေနိုင်သည်သာမက မလိုလားအပ်ဘဲ ရောဂါပြင်းထန်ခံစားရခြင်း၊ အသက်ဆုံးရှုံးခြင်းများမှ ကြိုတင်ကာကွယ် နိုင်ပါသည်။

သွေးလွန်တုပ်‌ကွေးရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ရန်

(၁) ခြင်အကိုက်မခံရအောင်နေခြင်း

(၂) လုံခြုံသောအဝတ်အစား (အင်္ကျီလက်ရှည်၊ ဘောင်းဘီရှည်ဝတ်ခြင်း)

(၃) ခြင်မပေါက်ဖွားနိုင်အောင် ရေစီးရေလာမကောင်းသောမြောင်းများတူးဖော်ခြင်း၊ ခြုံများရှင်းလင်းခြင်း၊ ရေသိုလှောင်သောကန်များ လုံခြုံစွာ ဖုံးအုပ်ခြင်း (ဖုံးသွန်လဲစစ်)

(၄) ခြင်ထောင်အသုံးပြုခြင်း (ဆေးစိမ်ခြင်ထောင်) ၊ ခြင်ဆေးထွန်းခြင်း နှင့် ခြင်ဆေးများဖြန်းခြင်း အစရှိသည်တို့ကို လုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။

ခြင်ဆေးခွေထွန်းခြင်းသည် ခြင်အန္တရာယ်ကိုကာကွယ်ပေးသော်လည်း ရေရှည်တွင် ကလေးများ၌ အသက်ရှုလမ်း‌ကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်ကို သတိပြုသင့်ပါသည်။

Make Appointment

---